Lichtvervuiling of lichtsmog is de algemene oplichting of verheldering van de nachtelijke hemel. Vooral in West-Europa en Noord-Amerika zijn er nauwelijks gebieden meer waar de nachtelijke hemel niet verlicht wordt door kunstlicht. Dit geldt natuurlijk vooral voor de grootstedelijke gebieden waar de meeste mensen wonen. In 2016 had 83% van de wereldbevolking al last van lichtvervuiling. Over het algemeen neemt het niveau van lichtvervuiling met 5-6% per jaar toe.

Permanent verlichte advertenties, grote industriële faciliteiten, straatverlichting en infrastructuur, sportfaciliteiten, enz. Dit alles draagt ​​ertoe bij dat je boven steden, zelfs bij heldere hemel, de sterren nauwelijks duidelijk kunt zien. Maar natuurlijk ook elke woonkamer in huis, elke verlichte tuin en elk terras. En omdat ons levensritme de afgelopen decennia steeds verder naar de avond is verschoven, veranderen we de nacht in dag. Zeker in dichtbevolkte gebieden.

Een groot deel van de lichtvervuiling is toe te schrijven aan slecht geplande en uitgevoerde buitenverlichting. Openbare gebouwen en terreinen, straatverlichting zonder plan en richting behoren hiertoe. Vaak wordt het adagium “hoe meer hoe beter” gebruikt op plaatsen waar het absoluut geen toegevoegde waarde heeft.

De gevolgen van voortdurende verlichting zijn ernstig – kunstlicht verandert hele ecosystemen. Dag/nacht en licht/donker zijn als een metronoom en klok voor de natuur. Het chronobiologische ritme van planten, dieren EN mensen is ontworpen voor deze constante cyclus. Groeicycli van planten worden verstoord door lichtvervuiling, dag- en nachtactieve dieren komen in de problemen, het leven loopt uit de pas!

• Dag-actieve wezens / mensen
  Verstoorde nachtrust, slaapstoornissen die kunnen leiden tot blijvend slaaptekort; slaaptekort leidt tot lichamelijke beperkingen en mogelijk zelfs tot ziektes.
• Nachtactieve wezens
  Meer dan 60% van de levende wezens is nachtdier! Continue nachtelijke verlichting verstoort alle gebieden van het leven: foerageren, prooi – roofdier relaties, voortplanting, bestuiving, enz.

Ook vogels en vissen hebben last van lichtsmog. Trekvogels en scholen vissen in de buurt van de kust verliezen soms hun oriëntatie. Inheemse vogelsoorten veranderen hun nest- en broedgedrag. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel, want door te vroeg in het voorjaar te broeden, is er minder voedsel beschikbaar omdat er nog geen planten en insecten in overvloed zijn. Het uitsterven van soorten is daarmee voorgeprogrammeerd.

Als mensen brengen we nu steeds meer tijd door in een soort schemering, zonder de juiste overgang van dag naar nacht. Overdag hebben we het heldere daglicht nodig om het lichaam en de stofwisseling te stimuleren. Vitamine D-tekort, de “zonnevitamine” die alleen bij daglicht kan worden aangemaakt, is een wijdverspreide ziekte geworden. ’s Nachts hebben we daarentegen te veel licht om ons heen. We hebben duisternis nodig om het slaaphormoon melatonine aan te maken, dat ons rust geeft en het lichaam in slaapfasen brengt. Daarom wordt melatonine ook wel het “donkere hormoon” genoemd. Melatonine reguleert echter niet alleen de slaap, maar ook andere lichaamsfuncties zoals regeneratieprocessen en celvernieuwing. Slaap- en waakfasen lopen vaak door elkaar heen en het ritme van onze innerlijke klok wordt continu verstoord.

De gevolgen: slaapstoornissen, slaapgebrek en een hormonaal evenwicht dat uit balans is. Dit alles kan leiden tot lichamelijke en geestelijke ziekten, van diabetes tot depressie.

Het volgende is van toepassing: Voor een gezond slaap-/ waakritme dienen we helder en vooral koud licht 1 à 2 uur voor het slapengaan te vermijden. Zorg er dus voor dat de gloeilampen bij het verlichten in huis een warme lichtkleur hebben. Of gebruik dimbare en verstelbare lampen. Tv’s, monitoren en zelfs schermen van mobiele telefoons zijn niet bijzonder bevorderlijk voor de productie van melatonine vanwege hun overwegend blauwe licht. Ook al gebruiken veel apparaten tegenwoordig een blauwfilter om het lichtspectrum van hun schermen aan te passen naar de warmere kleuren.

We weten nu wat we thuis voor onszelf kunnen doen. Maar hoe zit het in het openbare leven? In Beieren, Duitsland, is er bijvoorbeeld sinds 2019 een wet die bepaalt dat openbare gebouwen alleen tot 23.00 uur verlicht mogen zijn. Een goede start! Slimme LED-verlichtingsoplossingen zijn ook in opkomst; Sensorgestuurde systemen kunnen bijvoorbeeld bijdragen aan verbeteringen. Straatverlichting kan gericht en afgeschermd worden. Er zijn minder lantaarns nodig en ze zijn effectiever. Ook sportfaciliteiten hoeven niet permanent verlicht te zijn. Lichtreclame is ook een groot probleem. Ook hier zou een tijdslimiet een oplossing kunnen bieden, hoewel veel industrieën zich hiertegen zullen verzetten.

Zoals met veel dingen, is er dus ook een andere kant van de medaille: LED-oplossingen besparen enorm op emissies en verbruik, maar leiden ertoe dat er meer wordt gebruikt, omdat er geld en elektriciteit wordt bespaard. Dit leidt niet tot een blijvende oplossing voor het probleem van lichtvervuiling.

Wat we graag willen, is ’s nachts naar de lucht kunnen kijken en proberen de sterren te tellen. Binnenkort zal dit echter nog maar op zeer weinig plaatsen in de wereld mogelijk zijn.